Verhaal voor Wieler Revue in de terugblik op het voorjaar 2016

Tijdens mijn derdejaarsstage deed ik niet veel anders dan schrijven, schrijven en nog eens schrijven over wielrennen. Een prachtige ervaring die ik voor altijd mee ga nemen. Hieronder één van mijn vele verhalen. Deze kwam uit in de editie terugblik op het voorjaar van 2016!

~

Coppi & Bartali: lijden, zegevieren en sterven

Wanneer de naam Fausto Coppi wordt genoemd dan wordt in vrijwel alle gevallen die van Gino Bartali erachteraan geplakt. Coppi en Bartali waren de grootste wielrenners van het tijdperk 1940 tot 1955 en hadden dat in eerste instantie te danken aan hun palmares, maar hun verhalen en persoonlijkheden zijn misschien nog wel straffer dan de prestaties op de fiets. Wieler Revue daalde haar archief af en kwam twee verhalen tegen die de personen Coppi en Bartali ontleden als twee tegenpolen pur sang.

Coppi en Bartali waren ongeveer op ieder gebied tegenpolen van elkaar. De één was grillig en avontuurlijk en hield van risico, terwijl de ander juist stabiel was en vroomheid hoog in het vaandel had. Zo bereikte Coppi nooit de zomer van zijn leven en stierf op 40-jarige leeftijd, zet daartegenover de leeftijd van Bartali – 85 jaar – en je hebt het volgende punt te pakken dat hun levens zo tegengesteld maakt. Het enige punt waar de twee gelijk aan elkaar zijn dat is dat ze beide een palmares hebben waar over 100 jaar nog over gesproken zal worden. Coppi won twee keer de Tour de France, vijf keer de Giro d’Italia, drie keer Milaan-Sanremo, vijf keer de Ronde van Lombardije, één maal Parijs-Roubaix en de Waalse Pijl. Bartali won drie keer de Giro, twee keer de Tour, vier keer Milaan-Sanremo en drie keer de Ronde van Lombardije. Deze cijfers zijn indrukwekkend, maar de verhalen nog indrukwekkender. Beide hebben bijvoorbeeld hun rol in de Tweede Wereldoorlog vervuld.

De hel(d) in de oorlog

Net op het moment dat de Tweede Wereldoorlog uitbreekt is Coppi prof geworden voor een maandsalaris dat 45 euro per maand bedraagt. Hij schrijft dan zijn eerste Ronde van Italië op zijn naam als 20-jarige knaap, maar vlak daarna moet hij het leger in. Wieler Revue schreef, ‘Fausto wordt ingelijfd in het 38^e Infanterieregiment van de fascistische leider Benito Mussolini. Aanvankelijk als korporaal aan de Franse grens’. Dit is een soort van opleiding en na deze opleiding ontmoet hij tijdens een trainingstocht Bruna Ciampolini. Later wordt Bruna de eerste vrouw van Coppi. Dan komt het moment dat Coppi naar het front wordt gestuurd. Wieler Revue schreef hier het volgende over: ‘In maart 1943 wordt Fausto met zijn regiment via Sicilië naar Tunis gevlogen en vandaar naar het front in de woestijn gevoerd. Hij draagt een oud geweer en een rugzak. De Italianen worden bestookt vanuit de lucht door laag vliegende jagers van veldmaarschalk Montgomery’. Het hele regiment van Coppi wordt weggeveegd en de Italiaan wordt gevangen genomen en naar Algerije gebracht. Daar zit hij bijna twee jaar vast en in februari 1945 wordt hij naar een concentratiekamp in Napels overgeplaatst. Gelukkig kan hij met behulp van een Engelse officier op een fiets weer wat beginnen met trainen en in hetzelfde jaar wordt Fausto herenigd met zijn familie en Bruna. ‘Ze huilen uren met elkaar. Het is ook het startschot van de formidabele loopbaan die hem tot de beroemdste wielrenner van de wereld zal maken, schreef Wieler Revue.’

Waar Coppi tot het fascistische kamp behoorde tijdens de Tweede Wereldoorlog zo was Bartali een man die het onderdrukte volk hielp. Hij sprak hier nooit over in het openbaar, want hij wilde niet als oorlogsheld onthouden worden, maar als wielerheld. ‘Een echte held dat ben ik niet. Dat laat ik graag aan anderen over. Sommige dingen doe je gewoon en daarmee basta, schreef Wieler Revue’. Later bleek wel dat Bartali het leven van honderden Joden heeft gered. Tussen september 1943 en juni 1944 heeft ‘de Zwijgzame’ vele ritten op de fiets gedaan tussen Florence en Assisi. Een tocht van maar liefst 380 kilometer. Wieler Revue schreef het volgende: ‘Hij ging al om 5uur in de ochtend op pad en deed dan de geheime documenten in de fietsbuis. Een vriend en meesterschoenmaker met de naam Gennaro Cellai wist waar de controles waren. Meestal werd Bartali doorgelaten, want hij was die beroemde wielrenner, maar op een dag werd hij gepakt’. ‘De beroemde wielrenner’ werd een tijd vast gehouden, gemarteld door de fascisten, maar hij gaf niks prijs wat ten nadele kon zijn voor de onderduikers. ‘De moeder overste van het klooster hield de Duitsers buiten en kan zich de wielrenner Bartali nog wel herinneren: Hij was groot, sterk. We herkenden hem bij de voordeur aan zijn stem. De fiets verstopte hij op de binnenplaats van het klooster en haalde daar de documenten uit’, tekende Wieler Revue op.

Opvallend aan de onderneming van Bartali was dat het natuurlijk allemaal in het geheim moest gebeuren, want als bepaalde figuren erachter kwamen wat hij daadwerkelijk deed dan kon Bartali in de problemen raken. Zelfs zijn vrouw Adriani wist niets van de geheime missies van de wielrenner. Hij gaf als alibi dat hij medicijnen moest halen, maar uiteindelijk was hij een gezonde jongeman.

De vrome redder vs de avontuurlijke verrader

Tien jaar na de eerste eindoverwinning van Bartali in de Tour won hij de wedstrijd voor een tweede maal. Dit was na de Tweede Wereldoorlog in het jaar 1948 en Italië was na de oorlog verdeeld geraakt en het land stond op het punt van een burgeroorlog. Op 14 juli 1948 werd een aanslag gepleegd op de communistische leider Palmiro Togliatti. Later verzamelden aanhangers van Togliatti zich in de straten van Rome om slaags te raken met tegenstanders. Toen kwam het bericht binnen dat Bartali de Tour had gewonnen en de sfeer sloeg om. Iedereen omhelsde elkaar en Italië werd door de zege van Bartali letterlijk gered van een burgeroorlog. Bij de dood van Bartali - op 5 mei 2000 - was Italië dan ook in een diepe rouw. ‘La Gazetta dello sport kopte E morto Gino Bartali. De andere grote krant Corriere had als titel: Cia Ginetaccio, nu kun je in de hemel van wolk naar wolk fietsen’, schreef Wieler Revue. Zijn laatste woorden zouden ‘le montagne’ zijn geweest.

Waar Bartali het Italiaanse volk voor zich wist te winnen zo deed Coppi dingen die ervoor zorgden dat het volk enige schaamte en verafschuwing ontwikkelde voor ‘Il Campionissimo’. In eerste instantie maakte hij zichzelf al niet erg populair door voor het regime van Mussolini te vechten in de Tweede Wereldoorlog. Een punt dat misschien nog erger was voor het conservatieve Italië was dat Coppi zijn vrouw Bruna verliet voor een andere vrouw. ‘Na de jaarlijkse klassieker Tre Valli Varesini wil een supporter een handtekening van Fausto Coppi. Een dokter met de naam Enrica Locatelli stuurt zijn vrouw naar de hotelkamer van Coppi en hij doet de deur open. Het is liefde op het eerste gezicht. De vrouw met de naam Giulia verlaat haar man en twee kinderen. Ook Coppi verlaat zijn vrouw Bruna en dochter’, schreef Wieler Revue. De dood van Coppi heeft ook iets tragisch. Door zijn enorme drang naar avontuur en grilligheid gaat hij op uitnodiging naar een koers in Afrika. Daar loopt hij koorts op, omdat hij geen net heeft tegen muskieten. Bij terugkomst oordeelt de huisarts dat Coppi alleen de griep heeft, maar op 1 januari wordt hij afgevoerd naar het ziekenhuis. Hij sterft op 2 januari 1960 in het ziekenhuis van Tortona waarschijnlijk aan malaria, de ziekte die hij ook al had tijdens zijn gevangenschap in Algerije.